Czy naszego konia bolą zęby?

Koń nie chce jeść? Nie akceptuje wędzidła? Możliwe, że ma problem z bolącymi zębami. W jaki sposób rozpoznać ból zębów u koni? Jednym z rozwiązań, poza oczywistym wezwaniem weterynarza, jest wykorzystanie skali HGS – Horse Grimace Scale, która pozwala określić samopoczucie zwierzęcia na podstawie wyrazu jego pyska.

Kontrola końskiego uzębienia to jedna z podstawowych czynności, o które powinien dbać właściciel. Dlaczego? Ponieważ końskie zęby cały czas rosną, średnio 4 mm rocznie. I chociaż ścierają się podczas codziennych aktywności, to podawanie koniom miękkiego pokarmu może doprowadzić do sytuacji w której ścieranie to będzie nierównomierne i prowadziło do problemów z uzębieniem.

Choroby zębów u koni

Do najczęściej występujących chorób i nieprawidłowości w uzębieniu koni zalicza się m.in.:

próchnicę – która występuje u koni, podobnie jak u ludzi. Można ją podzielić na cztery stadia, w zależności od stopnia zaawansowania;
ostre krawędzie zębów – które powstają wskutek nierównomiernego ścierania zębów i powodują ból oraz kaleczą wnętrze jamy ustnej;
wilcze zęby – które są pozostałością po przodkach i mogą być powodem dla którego koń niechętnie przyjmuje wędzidło;
nieprawidłowy zgryz – np. schodkowy lub falisty. Pierwszy z nich charakteryzuje się wyrastaniem pojedynczych zębów policzkowych poza linię zgryzu. W drugim natomiast zęby policzkowe układają się w nierówną linię zgryzu.

Ból zębów u koni – jak go poznać?

Ból zębów u konia można poznać np. po tym, że koń nie zjada całego posiłku, chudnie albo nie chce przyjmować wędzidła. Rozpoznaje się go także… po wyrazie pyska. Jak wynika z badań naukowych, można do tego wykorzystać HGS – Horse Grimace Scale.

Horse Grimace Scale – na czym polega?

Skala HGS pozwala określić samopoczucie konia, za pomocą oceny szczęściu cech wyrazu końskiego pyska, to znaczy:

położenia uszu;
wyglądu nozdrzy;
wygląd oczu konia (a także obszaru nad i pod okiem);
ułożenia warg;
ułożenia podbródka;
napięcia szczęki/żuchwy.

Według tej skali stwierdzono np., że pysk konia, który odczuwa ból wygląda następująco: położone płasko lub asymetrycznie uszy, napięte spojrzenie, rozszerzone nozdrza, napięcie w podbródku i wargach oraz innych mięśniach twarzy. Przy pomocy HGS badacze określali np. ból związany z kastracją czy ostrą kolką.

HGS a ból zębów

W badaniu dotyczącym problemów stomatologicznych, naukowcy zastosowali HGS, aby sprawdzić w jaki sposób zaburzenia w uzębieniu wpływają na samopoczucie wierzchowców. Tego typu rozwiązania – określanie nastroju zwierzęcia na podstawie wyrazu pyska – wykorzystywano już u wielu gatunków zwierząt.

Celem badania była analiza zmian w wyrazie pyska konia przed i po leczeniu stomatologicznym. Oprócz tego sprawdzono czy wyniki będą spójne, gdy konie są obserwowane na żywo i gdy są oceniane na podstawie zdjęć. Zbadano także, czy spójność wyników zostanie zachowana, gdy oceniane są przez wyszkolonych obserwatorów HGS w porównaniu do tych, którzy robią to subiektywnie, na podstawie własnego doświadczenia.

Przebieg badania był następujący: 33 konie w wieku od 2,5 do 14 lat (20 samic i 13 samców) nie miały leczonych zębów co najmniej przez sześć miesięcy. Zwierzęta oceniono na żywo przy wykorzystaniu skali HGS przed i 15 dni po badaniu. Wykonano także zdjęcia w obu punktach czasowych, aby mogli je zanalizować doświadczeni w HGS weterynarze oraz weterynarze, którzy oceniali je na podstawie własnego doświadczenia.

Wyniki badań

Wszystkie przebadane konie miały co najmniej jeden problem z uzębieniem, a często było ich więcej. Jak wynika z badania, zmiany w punktacji HGS (zmiany samopoczucia) zidentyfikowali zarówno Ci badacze, którzy analizy dokonali na żywo, jak i Ci, którzy dokonali jej na podstawie zdjęć. Po leczeniu nastąpiły też zmiany w punktacji HGS u koni, które wcześniej nie wykazywały oczywistych, klinicznych objawów bólu.

Połowie oceniających na podstawie oceny subiektywnej udało się identyfikować mniejszy ból po leczeniu. Zastosowanie HGS miało więc wysoki stopień wiarygodności i spójności u wyszkolonych obserwatorów.

Wspominane badanie wykazało, że HGS jest wiarygodny i skuteczny w ocenie bólu związanego z chorobami zębów.